دکتر سید مهدی میرغضنفری
همانطور که در شماره‌های قبل گفته شد، هر فصلی دارای مزاج است. مزاج فصل زمستان سرد و تر است، بنابراین سردی و تری در این فصل بیشتر می‌شود. به این ترتیب اکثر افراد و به خصوص افراد دارای مزاج سرد و تر باید تدابیر فصل زمستان و مخصوصاً تدابیر غذایی مربوطه به آن را رعایت کنند.
تدابیر غذایی فصل زمستان
اولین قدم، پرهیز از سردیجات چه به صورت خوردنی و چه به صورت موضعی است و باید در مصرف خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های سرد احتیاط نمود. همیشه قدم اول برای حفظ سلامت پرهیز است و نه خوردن؛ پرهیز از خوردنی‌های و نوشیدنی‌های تولید کننده خلط بلغم (سرد و تر) شامل آب (مخصوصاً آب سرد و به ویژه آب یخ)، لبنیات (مخصوصاً دوغ ماست)، آش‌ها و سوپ‌های خیلی لعابدار که محتویات غذایی زیادی ندارند. مسلما منظور همه انواع آش مثلا آش حلیم یا شله قلم کار نمی باشد، زیرا این موارد دارای گوشت و بلغور گندم فراوان بوده، غذای کاملی به حساب می‌آیند. مقصود، غذاها و سوپ‌های آبکی دارای سبزیجات و لعابدار (مثل سیرابی شیردان) است. همچنین می‌‌توان به میوه‌جات ترش و آبکی (مرکبات، هندوانه) و کلا طعم‌های ترش و بی‌مزه (بدون طعم خاص) و نیز غذاهای مانده و فریز شده (که عمدتا غذاهای با غلبه سردی و تری مولد بلغم هستند)، سس‌ها مخصوصاً سس سفید و موادی مانند کاهو، خیار و اکثر غذاهای خام و خام‌خواری اشاره نمود.
از چه خوردنی ها و نوشیدنی هایی استفاده کنیم؟
در کل باید از موادی که رو به گرم هستند استفاده نمود؛ البته باید مزاج را هم در نظر گرفت. مثلا افرادی که دارای حرارت زیادی هستند، حتی در زمستان هم ممکن است نیاز باشد از گرمیجات پرهیز کرده و خنکی‌جات مصرف کنند. بهتر است از غذاهای گرم کباب شده، پخته، بو داده یا تفت داده شده و تا حدی سرخ کرده استفاده شود.
در فصل زمستان، هضم انسان هم قوی‌تر کار می‌کند، چون حرارت از سطح به داخل بدن معطوف بوده و سیستم گوارش گرم و قوی است. مثلا حلیم، کباب‌ها(کباب گوشت‌های قرمز از قبیل چنجه، کباب برگ یاکوبیده خوب، دل مرغ)، آبگوشت همراه با کمی پودر زیره سیاه با چند تکه سیب درختی و یا به مفید است. البته نفخ نخود باید گرفته شده باشد. همچنین استفاده نسبتا بیشتر از گوشت های با طبع گرمتر مثلا گوشت پرندگانی چون کبک، بلدرچین و جوجه مرغ یا گوشت شتر، چاشنی‌های رو به گرم مثل دارچین، زعفران، زیره، آویشن، مرزه، فلفل و کلا ادویه‌جات و قدری نمک در این فصل توصیه می‌شود. مصرف تخم پرندگان همچون مرغ، بلدرچین، کبوتر و یا نوشیدنی‌های گرم گرم مزاج مثل چای حاوی هل، زنجفیل، چای زعفران، چای دارچین نیز مفید است. پس باید سعی شود از خوردنی ها و نوشیدنی های گرم بالفعل (گرما و داغی ظاهری) و بالقوه (مزاج گرم) استفاده شود تا نهایت گرمی مناسب و کافی را به بدن برساند.
در این فصل بیماریهایی مثل سرماخوردگی، زکام یا خلط ته حلق بیشتر است و کم کردن مواد با مزاج سرد مذکور به مرتفع کردن این مشکلات کمک می‌کند مخصوصاً در شب های سرد زمستان باید در مصرف سردیجات بیشتر احتیاط کرد. خلط و ترشحات ته حلق به سیستم تنفسی یا گوارش ریزش کرده و در طولانی مدت و آن را آسیب می زند؛ مثلا منجر به برونشیت، آسم، آلرژی، سرفه های مکرر، التهاب یا زخم معده و دوازدهه، نفخ و رفلاکس می شوند. مسلما در این فصل باید فعالیت‌های بدنی و ورزش بیشتر شود و انسان خود را از قرار گرفتن در مقابل باد و سرمای مستقیم مصون بدارد و اقداماتی مثل خونگیری و حجامت را انجام ندهد (مگر در صورت نیاز زیاد با تجویز پزشک)، چون باعث سردتر شدن بدن می‌شوند.
